Φουρνά.

Έδρα του ομώνυμου δήμου. Το όνομά της προέρχεται από κάποιο φούρνο ψωμιού που υπήρχε στη περιοχή επί τουρκοκρατίας ή επί Βυζαντίου ακόμα, όπως λένε οι Γέροντες του χωριού. Γενέτειρα του Γεωργίου Μπουρδάρα 1888-1959. Ανατολικά του χωριού, στην κορυφή του Άι Λια, υπάρχουν διάσπαρτα πήλινα θραύσματα αλλά και τεράστιες πέτρες αρχαίας οχύρωσης που αποδεικνύουν την κατοίκηση της περιοχής από αρχαίων χρόνων. Ονομαστός ναχαγιές του καζά, σύμφωνα με έγγραφο του 1681 όπου αναφέρεται ως ναχαγιές Κιουχιστάν, περσική λέξη, που σημαίνει ορεινό.

Ο Φουρνάς εκτός της απαράμιλλης ομορφιάς, έχει και πλούσια Ιστορία. Το 996 μ. Χ, στη θέση Βουλγάρα (1653μ.), οι Ευρυτάνες σύντριψαν τα υπολείμματα της στρατιάς των Βουλγάρων του Σαμουήλ, που υποχώρησαν από το Σπερχειό μετά την ήττα τους εκεί από τον Νικηφόρο Ουρανό. Βόρεια της Βουλγάρας τα Βουλγαρομνήματα (1585μ.), εκεί που θάφτηκαν και έμειναν οι ονομασίες στα δύο αυτά βουνά σε ανάμνηση της μεγάλης μάχης.

Το 1734 ιδρύθηκε η Ι. Μ. Ζωοδόχου Πηγής από τον Φουρνιώτη Ζωγράφο και Ιερομόναχο Διονύσιο, στην οποία λειτούργησε ανώτερη Σχολή Γραμμάτων και Ζωγραφικής. Δίδαξε ο ίδιος ο Διονύσιος, αλλά και άλλοι μεγάλοι Διδάσκαλοι του γένους, όπως ο μαθητής του Γόρδιου, ο Ιερομόναχος Θεοφάνης, ο Γεώργιος Αναγνώστης και άλλοι. Δυστυχώς, από αλλεπάλληλες καθιζήσεις του εδάφους, χάθηκε ολοσχερώς η περίφημη Μονή. Πρόλαβαν αρκετά κειμήλια να σωθούν, όπου φυλάσσονται σήμερα στον Ι. Ν. της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα στην πλατεία του χωριού. Σήμερα στη θέση της Μονής υπάρχει ομώνυμο ξωκλήσι.

Το βράδυ της ανάστασης του 1819, στην πλατεία του χωριού δολοφονείται με δόλιο τρόπο ο Κώστας Λεπενιώτης, αδερφός του θρυλικού Κλέφτη Καπετάν Αντώνη Κατσαντώνη, από άνθρωπο του Νίκου Θέου, όργανο του Αλή Πασά. Ο Λεπενιώτης είχε αναλάβει τον νταϊφά των Αγράφων μετά τον μαρτυρικό θάνατο του αδερφού του στα Γιάννενα το 1808.

Στον 2ο Π. Πόλεμο έπαιξε μεγάλο ρόλο στην Εθνική Αντίσταση. Εκτός της ευρυτανικής φιλοξενίας και υλικής προσφοράς, οι ίδιοι οι κάτοικοι είχαν ενεργό συμμετοχή στη μεγάλη υπόθεση της ελευθερίας, όπως ο Μπάρμπα Μήτσος ο Τραχανής 1918-2002, φοιτητής της νομικής τότε, μετέπειτα δικηγόρος, ένας από τους θεμελιωτές - δημιουργούς των Θεσμών Λαϊκής Αυτοδιοίκησης και Λαϊκής Δικαιοσύνης.

 
 
 
 
Τουριστικός οδηγός για την Ευρυτανία και το Καρπενήσι. ©TECHNOVISION - ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΗ ΠΡΟΒΟΛΗ. Έδρα Καρπενήσι.